İbrahim SERT
Köşe Yazarı
İbrahim SERT
 

MERKEZİYETSİZ İNTERNET İÇİN DAĞITIK AĞLAR (FEDİVERSE)

Fediverse bir uygulamanın farklı kişiler tarafından çalıştırılmasına rağmen birbiriyle iletişime geçebilmesini sağlar. Merkeziyetsiz sistemlerin en basit örneği aslında e-posta teknolojisi denilebilir. Çünkü e-posta sistemi farklı sunucular arasında haberleşme ve dosya transferine imkân veriyor. Bu aslında internetin en ideal ve ilham verici formu. Öyle ki şirketimizin sunucusundan attığımız bir e-posta bambaşka bir şirketin sunucusuna gidebiliyor. Ancak Facebook’tan Twitter’a, Whatsapp’tan Telegram’a mesaj göndermek diye bir şey henüz yok. Sonuç olarak gerçek anlamda bir merkeziyetsiz internet, veri birikimi ve platformların bundan elde ettiği güçle ilgili güncel sorunların çoğuna son verebilir. Twitter üzerinden düşünelim, twitter sisteminde bir çökme yaşanması durumunda hiçkimse erişmez. Twitter sizi engellerse hiçbir şey yapamazsınız, sistem onlara ait ve doğasında merkeziyetçilik var. Bir de alternatif düşünelim, açık kaynak kodlu bir twittter, herkes kendi bilgisayarında/sunucusunda kurup çalıştırabilir ve bu uygulamalar birbirleri ile de etkileşim içerisinde olabilir. Yani merkezi olmayan, binlerce farklı sunucuda kurulu, kişilere veya topluluklara ait bağımsız binlerce twitter, birbirleri ile iletişim kurabiliyorlar.  Merkezi wordpress, twitter, facebook, instagram veya youtube gibi sosyal ağlar yerine bunların işlevlerini eksiksiz yerine getirebilen, merkezi olmayan sosyal ağlar mümkün. Bunu sağlayan şey ActivityPub protokolü. ActivityPub(dağıtık sosyal ağ protokolü) sayesinde ne tür bir sosyal mecra olursa olsun büyük farklılık yaratmakta. Kimse sizi yasaklayamaz, alternetif birçok sunucu var, hatta kendiniz için bir tane açabilirsiniz. Sansür yok, fikir hürriyeti var. Arkadaş ortamınızda nasıl bir görgüye sahipseniz ona uygun bir sunucu açıp kuralları siz belirleyebilirsiniz. Özgür yazılımlar olduğu için kaynak kodu açıktır, veriniz çalışıyor mu, takipçi var mı görebilirsiniz, tespit edilen açıklar topluluk tarafından hızla düzeltilebilir. En önemlisi bu yazılımlar açık kaynak özgür yazılımlar olduğu için sahibi siz oluyorsunuz.   Haftaya Twitter, Instagram gibi uygulamaların alternatiflerini inceleyeceğiz.
Ekleme Tarihi: 06 Temmuz 2023 - Perşembe

MERKEZİYETSİZ İNTERNET İÇİN DAĞITIK AĞLAR (FEDİVERSE)

Fediverse bir uygulamanın farklı kişiler tarafından çalıştırılmasına rağmen birbiriyle iletişime geçebilmesini sağlar.

Merkeziyetsiz sistemlerin en basit örneği aslında e-posta teknolojisi denilebilir. Çünkü e-posta sistemi farklı sunucular arasında haberleşme ve dosya transferine imkân veriyor. Bu aslında internetin en ideal ve ilham verici formu. Öyle ki şirketimizin sunucusundan attığımız bir e-posta bambaşka bir şirketin sunucusuna gidebiliyor. Ancak Facebook’tan Twitter’a, Whatsapp’tan Telegram’a mesaj göndermek diye bir şey henüz yok. Sonuç olarak gerçek anlamda bir merkeziyetsiz internet, veri birikimi ve platformların bundan elde ettiği güçle ilgili güncel sorunların çoğuna son verebilir.

Twitter üzerinden düşünelim, twitter sisteminde bir çökme yaşanması durumunda hiçkimse erişmez. Twitter sizi engellerse hiçbir şey yapamazsınız, sistem onlara ait ve doğasında merkeziyetçilik var. Bir de alternatif düşünelim, açık kaynak kodlu bir twittter, herkes kendi bilgisayarında/sunucusunda kurup çalıştırabilir ve bu uygulamalar birbirleri ile de etkileşim içerisinde olabilir. Yani merkezi olmayan, binlerce farklı sunucuda kurulu, kişilere veya topluluklara ait bağımsız binlerce twitter, birbirleri ile iletişim kurabiliyorlar.  Merkezi wordpress, twitter, facebook, instagram veya youtube gibi sosyal ağlar yerine bunların işlevlerini eksiksiz yerine getirebilen, merkezi olmayan sosyal ağlar mümkün. Bunu sağlayan şey ActivityPub protokolü.

ActivityPub(dağıtık sosyal ağ protokolü) sayesinde ne tür bir sosyal mecra olursa olsun büyük farklılık yaratmakta. Kimse sizi yasaklayamaz, alternetif birçok sunucu var, hatta kendiniz için bir tane açabilirsiniz. Sansür yok, fikir hürriyeti var. Arkadaş ortamınızda nasıl bir görgüye sahipseniz ona uygun bir sunucu açıp kuralları siz belirleyebilirsiniz. Özgür yazılımlar olduğu için kaynak kodu açıktır, veriniz çalışıyor mu, takipçi var mı görebilirsiniz, tespit edilen açıklar topluluk tarafından hızla düzeltilebilir. En önemlisi bu yazılımlar açık kaynak özgür yazılımlar olduğu için sahibi siz oluyorsunuz.

 

Haftaya Twitter, Instagram gibi uygulamaların alternatiflerini inceleyeceğiz.

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve seydisehirinsesi.com.tr sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.